Uyum ve dayanıklılık karar vermeyi, planlamayı ve yaratıcılığı içerir. Dünyaya uyum sağlama ve gelişme yeteneğimizi etkiler.
Yoğun bir ebeveyn, o haftaki yemek planlarını yapar, işle ilgili bir projeyi bitirir ve çocuğuna matematik ödevinde yardımcı olur. Bir üniversite öğrencisi final için çalışır ve gelecek dönem hangi dersleri alacağına karar verir. Bir yönetici yeni bir çalışanı eğitir, bir müşteri şikayetini çözümler ve departmanın bütçe taleplerini sonuçlandırır. Tüm bu senaryolarda, bilişsel süreçler rol oynar.
Uyum ve Dayanıklılık, karmaşık durumlarla başa çıkma ve büyük resme göre kararlar verme yeteneğimizi yansıtır. Problem çözme, yaratıcılık ve değişime uyum sağlamayı içerir. MHQ anketinde ölçülen alt kategorilerden biridir.
Bilişsel bakımdan sağlıklıysanız muhtemelen aşağıdakileri yapabilirsiniz:
- Alışageldiğiniz rutininiz bozulduğunda esneklik göstermek
- Yeni fikirler üretmek ve sorunlara çözüm bulmak
- Görevleri ve faaliyetleri önceliklendirmek, planlamak ve düzenlemek
- Karar verirken önceden hesaplanmış riskleri almak.
Bilişsel güçlük çeken biri aşağıdaki konularda sıkıntıları çekebilir:
Dünyayı anlamlandırmada güçlük yaşamak
Temel kararları verirken zorlanmak
Genel bakış açısına uymayan riskler almak
Uyum ve Dayanıklılık Yeteneğinin Zayıf Olmasının Nedenleri
Zayıf uyum ve dayanıklılık yeteneğinin birden fazla nedeni olabilir. Kişinin mücadele ettiği ve düşünme şeklini etkileyen altta yatan bir ruh sağlığı sorunu ya da beyin hasarı geçirmiş veya bir ilacın yan etkilerini yaşıyor olabilir. Altta yatan bazı genetik şartlar da bilişsel yetenekleri etkileyebilir. Yaşlandıkça bilişsel yetenekler de azalabilir.
MHQ’da özellikle düşük bir uyum ve dayanıklılık puanınız varsa (0 veya daha düşük), muhtemel sorunları ele almak ve altta yatan şartları ortadan kaldırmak için profesyonel tavsiye almayı düşünmelisiniz.
Uyum Yeteneğimi ve Dayanıklılığımı Artırabilir miyim?
Uyum yeteneğinizi ve dayanıklılığınızı geliştirmenin bazı yolları vardır. Uyum yeteneğinizi ve dayanıklılığınızı etkileyen altta yatan veya harici bir neden varsa, bunu ele almak sorunu çözmeye yardımcı olabilir. Örneğin, bazen duygusal zorlukları (örneğin depresyon) veya yüksek düzeyde stresi olan kişiler karar verme ve planlama konusunda sorun yaşayabilirler. Aktif psikoz veya mani dönemleri de düşünme süreçlerini etkileyebilir. Duygusal sağlığınıza dikkat etmeniz, uyum ve dayanıklılığa yardımcı olur.
Bazen fiziksel hastalıkların ele alınması kilit önem taşır. Örneğin, Alzheimer Hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilen ve bilişsel becerilerin daha uzun süre korunmasına yardımcı olan bazı ilaçlar vardır. Ya da bir kişi beyin hasarı geçirmişse, zaman içinde hafıza zorlukları veya problem çözme ile başa çıkmak için yeni yollar geliştirebilir.
Ancak ilaçlar beyne yardımcı olabileceği gibi, uyum ve dayanıklılığı etkileyen yan etkilere yol açarak sorun da yaratabilir. Bu nedenle önemli olan, kişisel durumunuz için en iyi yolu belirleme ve ele alma konusunda yardım almak için sağlık uzmanlarınızla konuşmaktır.
Uyum ve dayanıklılık puanınız olumluysa, kendinizi daha fazla zorlamanın ve zaman içinde beyninizi korumanın yolları her zaman vardır. Profesyonel kuruluşlar fiziksel sağlığınıza dikkat etmenizi, yeni bilgi ve beceriler öğrenerek zihninizi aktif tutmanızı ve sosyal olarak iletişim halinde kalmanızı önermektedir. Örneğin, gönüllü olmak, bir hobi edinmek veya bir kursa katılmak gibi faaliyetler “bilişsel rezerv” oluşturmaya yardımcı olabilir. Bu sayede beyin yaşlanmanın etkilerine uyum sağlayabilir.
Farkındalık ve meditasyon gibi faaliyetler de stresi azaltmaya yardımcı olabilir, bu da uyum ve dayanıklılığı artırmaya yardımcı olur. Yoga veya tai chi gibi farkındalık ve hareketi birleştiren aktiviteler zaman içinde beyin fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Örneğin çalışmalar, tai chi’nin bazı hastalarda bunamayı yavaşlatabildiğini ve daha önce herhangi bir sorunu olmayanlarda da beyin fonksiyonlarını iyileştirebildiğini göstermektedir. Tai chi ve kavrama üzerine yapılan 20 çalışma üzerinde yapılan bir incelemede, tai chi’nin daha önce bilişsel yeteneklerinde herhangi bir gerileme olmayan kişilerde bile uygulama işlevini (özellikle çoklu görev yapma, zamanı yönetme ve karar verme yeteneğini) geliştirdiği görülmüştür.
Uyum ve esneklik hayatımızın birçok alanını etkiler. Bu nedenle, neden önemli olduğunu, nasıl korunacağını ve ihtiyaç duyduğunuzda yardım almanın neden önemli olduğunu anlamak faydalı olacaktır.