Khả năng thích nghi & phục hồi bao gồm việc đưa ra quyết định, lập kế hoạch và sáng tạo. Khía cạnh này ảnh hưởng đến khả năng thích nghi và phát triển của chúng ta trong thế giới xung quanh.

Một phụ huynh bận rộn lên kế hoạch bữa ăn cho cả tuần, hoàn thành một dự án công việc và giúp con làm bài tập toán. Một sinh viên đại học ôn thi cuối kỳ và quyết định xem sẽ chọn môn học nào cho học kỳ tới. Một quản lý đào tạo nhân viên mới, giải quyết khiếu nại của khách hàng và hoàn tất các yêu cầu ngân sách của bộ phận. Trong tất cả những tình huống này, khả năng nhận thức đang hoạt động.

Khả năng thích nghi & phục hồi thể hiện khả năng của chúng ta trong việc ứng phó với các tình huống phức tạp và đưa ra quyết định dựa trên góc nhìn tổng thể. Nó bao gồm việc giải quyết vấn đề, sáng tạo và thích nghi với thay đổi. Đây là một trong những danh mục phụ được MHQ đo lường.

Nếu quý vị có nhận thức tốt, quý vị có thể làm được những điều sau:

• Thích nghi khi đối mặt với một sự thay đổi trong sinh hoạt thường ngày
• Nảy ra ý tưởng mới và tìm giải pháp cho các vấn đề
• Ưu tiên, lập kế hoạch và sắp xếp các công việc cũng như hoạt động
• Chấp nhận rủi ro có tính toán khi đưa ra quyết định.

Người gặp khó khăn về nhận thức có thể biểu hiện như sau:

• Gặp khó khăn trong việc hiểu được thế giới xung quanh
• Gặp khó khăn khi đưa ra các quyết định cơ bản
• Chấp nhận những rủi ro không phù hợp với góc nhìn tổng thể

Nguyên nhân gây ra khả năng thích nghi & phục hồi kém

Có nhiều nguyên nhân khiến gây ra khả năng thích nghi & phục hồi kém. Một người có thể đang phải đối mặt với một vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn, ảnh hưởng đến tư duy của họ. Hoặc một người có thể từng bị chấn thương não hoặc đang gặp tác dụng phụ của thuốc. Một số tình trạng di truyền tiềm ẩn cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức. Đối với người lớn tuổi, khả năng nhận thức cũng có thể giảm dần theo thời gian.

Nếu quý vị có điểm khả năng thích nghi & phục hồi đặc biệt thấp trên MHQ (0 hoặc dưới 0), quý vị nên cân nhắc tìm kiếm lời khuyên chuyên môn để giải quyết các vấn đề và loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn.

Tôi có thể nâng cao khả năng thích nghi & phục hồi không?

Có một số cách có thể giúp quý vị cải thiện khả năng thích nghi & phục hồi. Nếu có nguyên nhân tiềm ẩn hoặc ngoại cảnh ảnh hưởng đến khả năng thích nghi & phục hồi của quý vị, thì việc giải quyết vấn đề đó có thể giúp khắc phục tình trạng này. Ví dụ: đôi khi những người gặp khó khăn về cảm xúc (ví dụ: trầm cảm) hoặc mức độ căng thẳng cao có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định và lập kế hoạch. Các giai đoạn loạn thần hoặc hưng cảm đang diễn ra cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình tư duy. Chăm sóc sức khỏe cảm xúc cũng góp phần cải thiện khả năng thích nghi & phục hồi.

Đôi khi, việc xử lý bệnh lý thể chất là yếu tố then chốt. Chẳng hạn, có một số loại thuốc có thể làm chậm tiến triển của bệnh Alzheimer và giúp duy trì khả năng nhận thức lâu hơn. Hoặc, nếu một người từng bị chấn thương não, họ có thể phát triển những cách mới để đối phó với các vấn đề về trí nhớ hoặc giải quyết vấn đề theo thời gian.

Tuy nhiên, mặc dù thuốc có thể giúp ích cho não bộ, nhưng chúng cũng có thể gây ra vấn đề, dẫn đến các tác dụng phụ ảnh hưởng đến khả năng thích nghi & phục hồi. Do đó, quan trọng là quý vị cần trao đổi với đội ngũ y tế để được hỗ trợ xác định và xử lý theo hướng phù hợp nhất với tình trạng cá nhân của mình.

Nếu quý vị có điểm khả năng thích nghi & phục hồi dương, luôn có những cách để quý vị thử thách bản thân hơn nữa và bảo vệ não bộ theo thời gian. Các tổ chức chuyên môn khuyến nghị rằng quý vị nên chăm sóc sức khỏe thể chất, giữ cho trí não luôn năng động bằng cách học hỏi kiến thức và kỹ năng mới, đồng thời duy trì kết nối xã hội. Ví dụ: các hoạt động như làm tình nguyện, theo đuổi một sở thích hoặc tham gia một khóa học có thể giúp xây dựng “nguồn dự trữ nhận thức”, giúp não bộ thích nghi với những ảnh hưởng của sự lão hóa.

Các hoạt động như chánh niệm và thiền định cũng có thể giúp giảm căng thẳng, từ đó giúp cải thiện khả năng thích nghi và phục hồi. Các hoạt động kết hợp chánh niệm và vận động, chẳng hạn như yoga hoặc thái cực quyền có thể giúp cải thiện chức năng não theo thời gian. Ví dụ: các nghiên cứu cho thấy rằng thái cực quyền có thể làm chậm chứng sa sút trí tuệ ở một số bệnh nhân và cải thiện chức năng não cho những người chưa từng mắc bệnh. Trong một bài đánh giá tổng hợp 20 nghiên cứu về thái cực quyền và nhận thức, thái cực quyền đã được chứng minh là có khả năng cải thiện chức năng điều hành — đặc biệt là khả năng thực hiện nhiều công việc cùng lúc, quản lý thời gian và đưa ra quyết định — ngay cả ở những người không có bất kỳ sự suy giảm nào về khả năng nhận thức trước đó.

Khả năng thích nghi & phục hồi ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống của chúng ta. Do đó, việc hiểu được tầm quan trọng, cách bảo vệ khía cạnh này, cũng như lý do quý vị cần tìm kiếm trợ giúp khi cần thiết là rất hữu ích.